कश्मीरी सेब - 10 वीं कक्षा की तीसरी भाषा हिंदी पाठ्यपुस्तक प्रश्नावली

कश्मीरी सेब

कवि परिचय

पाठ की विधा : कहानी

लेखक का नाम: मुंशी प्रेमचंद

जन्म और जन्म स्थल : वारणासी के पास लमही गाँव में 31 जुलाई 1880 में हुआ। प्रमुख

रचनाएँ : उपन्यास गोदान, सेवा सदन, गबन, निर्मला, कर्मभूमी आदी ।

प्रसिद्ध कहानियाँ : पंच परमेश्वर, नाम का दरोगा, बडे घर की बेटी, पूस की रात आदी । कहानियों का संग्रह मानसरोवर । वास्तविक नाम धनपत राय

उपाधी उपन्यास सम्राट

एक वाक्य में उत्तर लिखिए:

1. लेखक चीजे खरीदने काहाँ गये थे।

उत्तरः लेखक चीजे खरीदने बाजार गये थे ।

2. लेखक को क्या नजर आया ?

उत्तर: दूकान पर बहुत अच्छे रंगदार गुलाबी सेब सजे हुए नजर आया ।

3. लेखक का जी क्यों ललचा उठा ?

उत्तर : रंगदार गुलाबी सेबों को देखकर लेखक जी ललचा उठा ।

4. टोमाटो किसका आवश्यक अंग बन गया था ?

उत्तर: टोमाटो भोजन का आवश्यक अंग बन गया था।

5. स्वाद में सेब किससे बढकर नहीं है ?

उत्तर: स्वाद में सेब आम से बढकर नहीं है।

6. रोज एक सेब खाने से किनकी जरूरत नहीं होगी ?

उत्तर: रोज एक ‘सेब खाने से डाक्टर की जरूरत नहीं होगी।

दो-तीन वाक्यों में उत्तर लिखिए:

1) आजकल शिक्षित समाज में किसके बारे में विचार किया जाता है?

उत्तर: आजकल शिक्षित समाज में विटामिन और प्रोटीन के बारे में विचार किया जाता है।

2) दूकानदार ने लेखक से क्या कहा ?

उत्तर: दूकानदार ने लेखक से कहा की ‘बाबूजी, बडे मजेदार सेब आए हैं, खास कश्मीर के । आप ले जाए, खाकर तबीयत खुश हो जायेगी।

3) दूकानदार ने अपने नौकर से क्या कहा ?

उत्तर: दूकानदार ने अपने नौकर से कहा कि सुनो, आधा सेर कश्मीरी सेब निकाल ला। चुनकर लाना ।

4) सेब की हालत के बारे में लिखिए।

उत्तर: पहला सेब सड़ाकर एक रुपये का आकार का छिलका गला हुआ था ।

दूसरा सेब आधा सडा हुआ था ।

तीसरा सेब एक तरफ दबकर पिचक गया था ।

IV. विलोम शब्द लिखिए :

1.शाम × सबेरे

2. खरीदना × बेचना

3.बहुत × कम

4.अच्छा × बुरा

5.शिक्षित × अशिक्षित

6.आवश्यक × अनावश्यक

7.गरीब × अमीर

8.रात × दिन

9.संदेह × निःसंदेह

10.साफ × गंदा

11.बेईमान × ईमानदार

12.विश्वास × अविश्वास

13.सहयोग × असहयोग

14.हानि × लाभ

15.पास × दूर

16.गम × खुशी

अन्य वचन लिखिए

1.चीजों – चीज

2.रास्ता – रास्ते

3.फल – फल

4.घर – घर

5.रुपए – रूपया

6.आँखें – आँख

7.कर्मचारी – कर्मचारियों

8.व्यापारी – व्यापारियों

9.रेवड़ी – रेवडियाँ

10.दुकान – दुकानें

निम्न लिखित वाक्यों को सही क्रम से लिखिए:

1) गाजर गरीबों भी पहले के पेट की चीज भरने थी।

उत्तर: गाजर भी पहले गरीबों के पेट भरने की चीज थी।

2) अब चीज नहीं है वह केवल स्वाद की ।

उत्तर: अब केवल वह स्वाद की चीज नहीं है।

3) नहीं लायक खाने भी सेब एक ।

उत्तर: एक सेब भी खाने लायक नहीं ।

4) मालूम हुई घर आकर अपनी भूल ।

उत्तर : घर आकर अपनी भूल मालूम हुई।

अपनी मातृभाषा कन्नड या अंग्रेजी में अनुवाद कीजिए :

1. गाजर भी पहले गरीबों के पेट भरने की चीज थी।

ಗಜ್ಜರಿಯೂ ಕೂಡಾ ಮೊದಲು ಬಡವರ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬಿಸುವ ವಸ್ತುವಾಗಿತ್ತು,

2. दूकानदार ने ‘कहा- बड़े मजेदार सेब आए हैं।

ಬಹಳ ರುಚಿಕರವಾದ ಸೇಬು ಬಂದಿವೆ ಎಂದು ಅಂಗಡಿಯವನು ಹೇಳಿದನು

3. एक सेब भी खाने लायक नहीं।

ಒಂದು ಸೇಬೂ ತಿನ್ನಲು ಯೋಗ್ಯವಿಲ್ಲ

4. दुकानदार ने मुझसे क्षमा माँगी।

ಅಂಗಡಿಯವನು ನನ್ನಲ್ಲಿ ಕ್ಷಮೆ ಕೇಳಿದ

ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಸೇಬು ಹಣ್ಣು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸಾರಾಂಶ:

ಈ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಲೇಖಕರು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಆಗುವ ಮೋಸದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಿ ಗ್ರಾಹಕರು ಜಾಗರೂಕರಾಗಿರು ವಂತೆ ಕರೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಲೇಖಕರು ಕೆಲ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕೊಳ್ಳಲು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ.
ಅಂಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಬಣ್ಣದ ಸೇಬನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮನಸು ಆಗುತ್ತದೆ.
ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಜನರಿಗೆ ಆರೋಗ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಳ ಕಾಳಜಿ.
ಮೊದಲಿಗೆ ಟೊಮೆಟೊವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.
ಈಗ ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರಶಸ್ಯ ಸಿಕ್ಕಿದೆ.
ಮೊದಲಿಗೆ ಕ್ಯಾರೆಟ್ ಬಡವರ ಆಹಾರವಾಗಿತ್ತು.
ಈಗ ಸಿರಿವಂತರಿಗೆ ಮೀಸಲು.
ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ಯೋಚಿಸಿ ಲೇಖಕರು ಪೌಷ್ಟಿಕ ಆಹಾರವಾದ ಸೇಬನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಅಂಗಡಿಯವನು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಸ್ವಾದಿಷ್ಟ ಸೇಬು ಬಂದಿದೆ ಕೊಳ್ಳಿರೆಂದು ಹೇಳಿದ.
ಲೇಖಕರು ತಮ್ಮ ಕೈಚರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಸೇಬು ಹಣ್ಣನ್ನು ಕೊಟ್ಟಲು ಹೇಳಿದರು.
ಬೆಳಗಿನ ಜಾವ ಉಪಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಸೇಬು ಹಣ್ಣನ್ನು ತಿನ್ನಲು ತೆಗೆದಾಗ ಒಂದು ಹಣ್ಣು ಕೊಳೆತು ಹೋಗಿತ್ತು.
ಇನ್ನೊಂದು ಕೊಳೆತಿತ್ತು. ಅಂಗಡಿಯವನು ಮೋಸ ಮಾಡಿದ ಎನಿಸಿತ್ತು.
ಮೂರನೇ ಹಣ್ಣು ಕೊಳೆಯದಿದ್ದರೂ ಮೆತ್ತಗಾಗಿತ್ತು.
ನಾಲ್ಕನೆಯದು ತಿನ್ನಲು ಯೋಗ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ.
ಲೇಖಕರಿಗೆ ದುಡ್ಡಿನ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತೆ ಇಲ್ಲ.
ಅಂಗಡಿಯವನು ಮಾಡಿದ್ದ ಮೋಸದ ಬಗ್ಗೆ ಬೇಸರ.
ಆದರೆ ಮೋಸದಲ್ಲಿ ಲೇಖಕರ ಪಾತ್ರವೂ ಇತ್ತು.
ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಖರೀದಿಸಬೇಕಿತ್ತು.
ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕರೆ ಮೋಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.
ಆದರೆ ಅವಕಾಶ ಕೊಡುವುದು ನಾವೇ ತಾನೆ.
ಹಿಂದೆ ಹೀಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಇತ್ತು.
ಹೆಚ್ಚಿನ ದುಡ್ಡು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದರೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸುವ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಇತ್ತು.
ಆದುದರಿಂದ ಜಾಗರೂಕತೆಯಿಂದ ಇರಬೇಕು.
ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ನನ್ನಂತೆ ಮೋಸ ಹೋಗಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಲೇಖಕರು.